Uroczystą premierą filmu dokumentalnego „Jasło 44” zapoczątkowane zostały obchody 80. rocznicy wysiedlenia i zburzenia Jasła. Wydarzenie miało miejsce 15 marca br. w Jasielskim Domu Kultury. Producentem filmu jest Muzeum Regionalne w Jaśle, a wykonawcą Agencja Filmowa i Reklamowa Trznadel Media.
– Chcemy przypomnieć coś, co było powodem tego, że mamy nowe Jasło. Czy się z tego cieszyć? Pewnie tak, ale bylibyśmy równie szczęśliwi, a może nawet bardziej, gdybyśmy mieli nadal te piękne perełki, które były w naszym mieście – powiedział zapraszając do obejrzenia filmu Ryszard Pabian, burmistrz Jasła.
W produkcji twórcy przedstawiają kulisy tragicznych wydarzeń, rozmawiają z ekspertami (prof. dr. hab. Stanisławem Waltosiem, prof. dr. hab. Andrzejem Olejko, dr. Piotrem Szopą) oraz świadkami (Barbarą Zajdel – Frużynską, Marianem Soblem, Kazimierzem Famuratem, Andrzejem Krupą i Janem Kozłowskim). Korzystają również z archiwów akt polskich i zagranicznych, prezentując dokumenty oraz niepublikowane dotąd zdjęcia. Jednak przede wszystkim skupiają się na postaci Waltera Gentza, oprawcy, okupacyjnego starosty jasielskiego, którego oskarża się o wysiedlenie 15-tysięcznego miasta. – Dla mnie, jako historyka największą przyjemnością była współpraca z ekspertami i świadkami. Mam nadzieję, że ten film będzie lekcją historii dla mieszkańców Jasła, ale przede wszystkim oddaniem hołdu, tym którzy do Jasła wrócili i to miasto odbudowali – podkreśla Mariusz Świątek, dyrektor Muzeum Regionalnego w Jaśle.
Prace nad produkcją rozpoczęły się początkiem sierpnia ubiegłego roku. Ujęcia kręcone były w Jaśle i Pilźnie. – Zależało nam, aby ujęcia filmowe nawiązywały swoją stylistyką i sposobem kadrowania do filmów kręconych w czasie okupacji przez Niemców, często w amatorski sposób. Inspiracją były też fotografie niemieckie z Jasła z czasów wojny, pokazujące żołnierzy i oficerów podczas oficjalnych spotkań i w czasie wolnym – mówił podczas kręcenia zdjęć Piotr Trznadel, operator filmowy.
Niepublikowane dotąd fotografie ukazują przedwojenne Jasło, słusznie nazywaną perłą Podkarpacia. Miasto intelektualistów (artystów i naukowców) zachwyca architekturą, bogactwem kulturalnym i naukowym. Ale posiada również olbrzymi potencjał przemysłowy i gospodarczy. I prawdopodobnie to przyczyniło się do tak dużego zainteresowania Jasłem przez Niemców. – Przemysł naftowy był kluczowy dla gospodarki nakierowanej na wojnę. Stąd też szybkie wprzęgnięcie zastanego tutaj przemysłu w gospodarkę III Rzeszy, w wykorzystanie przez Wehrmacht. Ale nie tylko. Te powiaty, które były na granicy Generalnego Gubernatorstwa – w tym przypadku chodzi o granice ze Słowacją – miały szczególne znaczenie dla polityki policyjnej III Rzeszy, ale też do przeciwdziałania wszelkim ruchom związanym z konspiracją, z przenikaniem przez granicę południową na tereny Generalnego Gubernatorstwa , a później na tereny wcielone do Rzeszy. Aby koordynować prace w tak ważnym dla gospodarki niemieckiej w powiecie, musiał to być człowiek silnej ręki (Walter Gentz – przy. red) – mówi w filmie dr Piotr Szopa, dyrektor Zamku w Łańcucie.
Miasto według szacunków zostało zniszczone w 97 procentach. Tragiczna historia i niezwykła siła i determinacja ludzka sprawiła, że wysiedleni powrócili do Jasła, aby odbudować swoje domy i życie.
Na premierze obecni byli: senator RP Alicja Zając, poseł do Parlamentu Europejskiego Bogdan Rzońca oraz przedstawiciele wojewody podkarpackiego, Podkarpackiego Kuratorium Oświaty, radni sejmiku województwa podkarpackiego, władze samorządowe miasta i powiatu jasielskiego, członkowie Komitetu Honorowego 80. Rocznicy Wysiedlenia i Zburzenia Jasła, dyrektorzy jasielskich jednostek, instytucji, partnerzy oraz sponsorzy filmu.
Produkcja otrzymała dofinansowanie: Podkarpackiej Komisji Filmowej ze środków Wojewódzkiego Domu Kultury i Województwa Podkarpackiego, Miasta Jasła, Gminy Kołaczyce, Gminy Brzyska, Gminy Tarnowiec, Gminy Dębowiec, Gminy Osiek Jasielski, Gminy Skołyszyn, firm zrzeszonych w Jasielskim Stowarzyszeniu Przedsiębiorców, Gamart SA, Jafar SA, Solgam, KS, PGZK Jasiel, MPGK Jasło, Dagmara, PRDM, Ubezpieczenia i Finanse Bożena Ankier, U Schabińskiej, Ligra Grzegorz Schabiński.
Organizatorzy wydarzenia: Miasto Jasło, Muzeum Regionalne w Jaśle i Jasielski Dom Kultury.
kp
