We wtorkowy wieczór, 5 sierpnia 2025 roku, mieszkańcy Jasła uczcili 82. rocznicę brawurowej akcji „Pensjonat” – odbicia więźniów z niemieckiego więzienia w Jaśle, dokonanej nocą z 5 na 6 sierpnia 1943 r. przez żołnierzy Kedywu Armii Krajowej. Wydarzenie upamiętniono podczas XIII Jasielskiego Marszu Wolności im. Pułkownika Stanisława Dąbrowy-Kostki, który od lat gromadzi jaślan wokół wartości wolności, odwagi i wspólnoty.
Marsz, organizowany przez Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Miasto Jasło, Komendę Hufca ZHP oraz Jasielski Dom Kultury, we współpracy z Parafią NSPJ i NSNMP w Jaśle, jak co roku odbył się pod patronatem Burmistrza Miasta Jasła.
„Ta historia jest nasza – miejska. I przede wszystkim ludzka”
O godzinie 20:00 uczestnicy wydarzenia zgromadzili się pod Pomnikiem Armii Krajowej przy ul. Staszica. Oficjalne rozpoczęcie poprzedziło odegranie Hejnału Miasta Jasła oraz Hasła Wojska Polskiego. Hołd uczestnikom akcji „Pensjonat” złożyli m.in. Burmistrz Miasta Jasła Adam Kostrząb, Przewodniczący Rady Miejskiej Marcin Węgrzyn z grupą radnych, komendantka Hufca ZHP hm. Iwona Dziedzic oraz prezes SMJiRJ hm. Wiesław Hap.
W przemówieniu Burmistrz Jasła zwrócił uwagę na znaczenie lokalnej historii, która często ginie w pędzie codzienności: „Wiem, że dla wielu młodych ludzi – zresztą, pewnie nie tylko młodych – takie uroczystości mogą wydawać się ‘niepotrzebne’. Czasem trudno zrozumieć ich sens, gdy codzienność pędzi, gdy mamy swoje sprawy, obowiązki, życie. Ale trzeba powiedzieć jasno: ta historia jest nasza – miejska. I przede wszystkim ludzka.”
Pieśni, opowieści i cisza
Po oficjalnym rozpoczęciu, dalszą część uroczystości poprowadził Wiesław Hap – historyk, harcmistrz i pomysłodawca Jasielskiego Marszu Wolności, który przed trzynastu laty, wspólnie z Piotrem Hudymą, stworzył tę formę upamiętnienia wydarzeń z 1943 roku.
Po odtworzeniu Hymnu Polskiego Państwa Podziemnego, uczestnicy wysłuchali utworu „Jasielski Marsz Wolności” w wykonaniu Karoliny Polak, do słów i muzyki Piotra Hudymy. Następnie druh Wojciech Pilut przybliżył przebieg akcji „Pensjonat”, a biogramy jej uczestników zaprezentowały druhny Oliwia Sułyk i Natalia Kopeć.
Kolejnym muzycznym akcentem była pieśń „Będziemy Polską” z płyty „Panny Wyklęte – Wygnane”, również w wykonaniu Karoliny Polak. Wzruszający wiersz poświęcony żołnierzom AK odczytał Jakub Leśniak, a finałem części artystycznej był utwór „Droga do Żółkowa”, również autorstwa Piotra Hudymy.
„Jasło to ludzie, którzy się nie poddali”
Zgromadzeni ruszyli następnie w marszu – trasą, którą w sierpniu 1943 r. pokonali wyzwoleni więźniowie wraz z żołnierzami Kedywu. Harcerze nieśli flagę państwową i tablicę z logo marszu, a za nimi szli uczestnicy – wielu z pochodniami, lampionami i latarenkami.
„Bo Jasło to nie tylko miejsce na mapie. Jasło to ludzie, którzy się nie poddali. To ci, którzy po zniszczeniu miasta je odbudowali – dom po domu. To dzięki nim dziś możemy być tutaj, wolni, bezpieczni, razem.” – podkreślał burmistrz w swoim wystąpieniu.
Marsz zakończył się na placu przy kościele parafialnym na osiedlu Żółków, gdzie przywitał uczestników proboszcz ks. Jan Reczek. Poprowadził on modlitwę w intencji bohaterów i ofiar „Pensjonatu”. Odczytano również apel uczestników marszu, przygotowany przez druhnę phm. Annę Śliwę, wzywający do zachowania pamięci o lokalnej historii.
Ogień pamięci i śpiew wokół ogniska
Ważnym momentem wieczoru było rozpalenie symbolicznego ognia pamięci, którego dokonali wspólnie: Wiesław Hap, Adam Kostrząb, Marcin Węgrzyn, ks. Jan Reczek, phm. Iwona Dziedzic oraz Bartłomiej Wilk, wiceprezes SMJiRJ i przewodniczący tegorocznego zgromadzenia.
Głos zabrał również Jan Stachyrak, syn jednej z uwolnionych osób z akcji „Pensjonat”. Następnie, przy dźwiękach gitar i z przygotowanych śpiewników, uczestnicy wspólnie odśpiewali kilkanaście pieśni żołnierskich, partyzanckich i religijnych.
Wieczór zakończył się harcerskim kręgiem wokół ogniska i tradycyjną „iskierką przyjaźni i wolności”, przekazaną przez phm. Wojciecha Zajdla, zastępcę komendanta jasielskiego Hufca ZHP.
Do zobaczenia za rok
XIII Marsz Wolności za nami, ale jego przesłanie pozostaje żywe. Organizatorzy już dziś zapraszają wszystkich mieszkańców – bez względu na wiek czy znajomość historii – na kolejny Jasielski Marsz Wolności w sierpniu 2026 roku. Bo dopóki idziemy razem – pamięć nie gaśnie.
tekst i fot. Bartłomiej Wilk – SMJiRJ
